Oproep plaatsen? Ontdek hoe eenvoudig dit gaat!
lees meer
Varkens zijn intelligente groepsdieren en een van de meest voorkomende zoogdieren ter wereld. Ze behoren tot de familie van de Suidae (varkensachtigen). Tot de tamme (gedomesticeerde) varkens behoren het gewone varken, het Vietnamese hangbuikzwijn en minivarkens (meestal een mix van verschillende varkenssoorten). Varkens zijn alleseters (omnivoor en carnivoor). Ze kunnen in grootte, gewicht en uiterlijk sterk variëren. Ze kunnen gemiddeld vijftien tot twintig jaar oud worden. Mannetjes heten beren en vrouwtjes zeugen.
Het varken is een stevig dier, een beetje rond om te zien, omdat ze gauw te dik worden door te veel voer. Het mooiste is als je de ribben nog kunt voelen maar niet kan zien. De poten zijn in verhouding met het lichaam vrij kort. Aan elke poot heeft het varken vier tenen maar ze lopen op de middelste twee waaraan hoeven zitten. Deze hoeven, klauwen genoemd, groeien door en moeten afslijten door op stenen te lopen, of ze moeten worden geknipt. Dit noem je bekappen. De klauwen kunnen wit of zwart van kleur zijn. De vacht bestaat uit een dunne stugge beharing en een huid die snel verbrandt door de zon. Deze vacht wordt een of twee keer per jaar gewisseld. De oren van varkens verschillen per ras. Ze zijn lang hangend of kort rechtopstaand. Ook de staart verschilt per ras. Soms is deze lang met al dan niet een krul, en soms is de staart recht en kan een kwast hebben. Het varken laat met zijn staart zien hoe hij zich voelt. Krult de staart dan voelt hij zich prettig. Varkens kunnen heel goed ruiken, zelfs op 300 meter. De neus bestaat uit een sterke en gevoelige wroetschijf met 2 neusgaten. Speciaal om te graven op zoek naar eten en nestmateriaal. De neus is de enige plek waar een varken kan zweten.
Het varken stamt af van het wilde zwijn, dat zo’n 4 miljoen jaar geleden in Zuidoost-Azië is ontstaan. Het domesticeren begon zo’n 9000 jaar geleden in Azië en het Midden-Oosten (Anatolië), en in Europa 6000 jaar geleden. Tijdens de Industriële Revolutie werd het Europese varken gekruist met het Chinese varken. Door de bevolkingsgroei en verstedelijking nam de vraag naar vlees sterk toe. Het varken maakte altijd wel deel uit van de veestapel, bij zowel veehouders als akkerbouwers. Varkens leverden spek en vlees, maar ze ploegden ook de akkers om, zorgden voor bemesting van schrale (zandgrond) en verwerkten al het afval en de bijproducten van de boerderij. Naar schatting leven er in Nederland inmiddels rond de 15.000 tot 20.000 hobbyvarkens.
Kleine rassen zijn bijvoorbeeld het Vietnamese hangbuikzwijn, het Kune Kune varken en het Göttinger (mini)varken. Ze worden tot 50 cm. hoog en wegen volwassen 40 tot 60 kg. Een middelgroot ras is het Nederlandse Bonte Bentheimerras, 75 cm en 180 tot 250 kg. Een groot ras is het Engelse Berkshire varken, 300 tot 400 kg.
Varkens zijn aanhankelijke en nieuwsgierige dieren, met een heel goed geheugen. Ze leven in kleine groepen waarbinnen een rangorde geldt. Varkens zoeken elkaars gezelschap op en hebben veel lichamelijk contact met elkaar. Ze kunnen heel goed ruiken en hun gehoor is goed. Ze gebruiken hun snuit om te ruiken, te graven en te wroeten. Varkens communiceren veel met geluid. Ze kunnen maar liefst 26 verschillende geluiden maken.
Varkens zijn sociale dieren en zoals eerder genoemd hebben ze soortgenoten nodig, of in ieder geval één maatje. Twee gecastreerde beren (borgen) of een gecastreerde beer en zeug samen gaat prima. Een varken dat alleen wordt gehouden zal zich gaan vervelen, kwijnt weg of wordt agressief. Ze hebben ruimte nodig om zich goed te kunnen bewegen, te spelen, te wroeten en te foerageren. Het hok of de stal waar ze languit in moeten kunnen liggen moet veilig zijn, niet te warm of te koud. Varkens zijn zindelijke dieren, maar is het hok te groot, dan kunnen ze toch ook in het hok hun behoefte doen. Het beste is een harde (stenen) bodem met een dikke laag stro waarin ze zich kunnen innestelen. Iedere avond maken ze zelf hun “bed” op. Ze kunnen wel het hele jaar door buiten gehouden worden op een daarvoor geschikte varkensweide. Per varken is een oppervlakte van 75 vierkante meter nodig. De weide moet omheind worden met een stevig hekwerk, schapengaas of hout. Een sloot als afbakening is niet geschikt, want varkens kunnen goed zwemmen en zelfs duiken. Varkens maken ook graag gebruik van een modderbad. Dit gedrag noem je “zoelen”. Het helpt hun hun temperatuur te regelen, bij te warm weer te kunnen afkoelen, het helpt zonnebrand te voorkomen, en bovendien biedt het bescherming tegen huidparasieten. Een boom of paal met schuurborstels dichtbij de modderpoel is prettig en nodig voor hun schuurbehoefte.
Varkens zijn stressgevoelig en moeten wennen aan verschillende mensen, dieren, geluiden etc. Het gemakkelijkst is om dit te trainen op jonge leeftijd, maar ook een wat ouder varken kan met veel liefde en aandacht nog veel geleerd worden. Dit is verstandig om te doen, want varkens moeten ook behandeld worden, zoals klauwen bekappen, borstelen, controleren op parasieten, wondjes en andere afwijkingen, medicatie geven en entingen door een dierenarts. Het is dan wel prettig dat ze zich rustig laten behandelen.
Varkens zijn alleseters (omnivoor en carnivoor) en besteden per dag ongeveer 6 tot 7 uur aan het verzamelen van eten, door te wroeten, grazen en te scharrelen. Ook als ze bijgevoerd worden moeten ze dit gedrag kunnen vertonen.
De dagelijkse hoeveelheid bepaal je door een half tot 3 procent van het lichaamsgewicht te voeren. Dit wordt aangevuld met 30 tot 40 procent ruwvoer zoals gras en hooi. Als tussendoortje of beloning bij het trainen kun je fruit, groente of rozijnen geven. Geef géén extra brood en granen want dat zijn dikmakers en niet gezond. Geef varkens ook geen tuinsnoeisel, want daar kunnen giftige planten bij zitten. En in gemaaid gras kan olie of benzine zitten omdat het door de machine is gegaan. Keukenafval (swill genoemd) is bij wet verboden. Dit zijn gekookte of ongekookte etens-en snijresten, waaronder ook vlees.
Een zeug is iedere 3 weken vruchtbaar. Dit noem je “bronstig” of “berig”. Als de zeug gedekt is door een beer is de draagtijd ongeveer 115 dagen (3 maanden, 3 weken en 3 dagen). Zorg voor een rustige tochtvrije ruimte en voldoende nestmateriaal zodat de zeug zelf het nest kan klaarmaken wanneer ze nestdrang krijgt zo’n 10 dagen voor de geboorte. Pasgeboren biggen hebben competitie om de voorste (beste) spenen. Hier geldt het recht van de sterkste! Na enkele dagen is de tepelrangorde bepaald. In de eerste paar maanden van hun leven leren de biggen sociaal gedrag van hun moeder en nestgenoten. Varkens zijn met 5 jaar pas helemaal volgroeid.
Varkens kunnen veel verschillende aandoeningen krijgen zoals bijvoorbeeld:
Aan het houden van varkens zijn regels verbonden. Bij minder dan 5 varkens gelden de regels voor hobby/recreatiehouders. Er moet dan een bedrijfsregister worden bijgehouden en een UBN (Uniek BedrijfsNummer) worden aangevraagd. Alle varkens in Nederland moeten geregistreerd zijn en een oormerk dragen. Je kunt een varken aanschaffen via een fokker, maar ook kiezen voor een herplaatser bij bijvoorbeeld een dierenopvang.
Een varken kost gemiddeld tussen de 75 en 300 euro, afhankelijk van de grootte. Aan onderhoud van stal en weide zijn kosten verbonden; ruw- en krachtvoer en bodembedekking kosten enkele tientallen euro’s per maand per varken en er zijn terugkomende kosten voor vaccinaties en parasietbestrijding. Wanneer een varken komt te overlijden dan moet het dier afgevoerd worden door een erkend bedrijf.
De Stadshoeve, Park de Wezenlanden, De Eemhoeve, De Schellerhoeve, De Klooienberg, Aa-weide en Dierenweide Berkum. Er zijn verschillende soorten zoals Bentheimer varken, Kune Kune en minivarkens.
Wil je weten hoe het écht gaat met alle miljoenen varkens in Nederland, kijk dan eens op www.varkensinnood.nl.
Bronvermelding: www.licg.nl (Landelijk Informatie Centrum Gezelschapsdieren www.levendehave.nl.