Oproep plaatsen? Ontdek hoe eenvoudig dit gaat!
lees meer
Een kip is een vogel die door de mens gehouden wordt voor productie van vlees en eieren, maar ook als hobbydier. Het zijn gezellige dieren die voor levendigheid zorgen door hun gekakel of gekraai. De kip is de meest voorkomende vogelsoort ter wereld, er zijn er op de wereld 52 miljard. Het vrouwtje heet een hen en een mannetje een haan.
Volwassen kippen hebben een verenkleed waarmee ze zich warm houden en ook een beetje kunnen vliegen (fladderen). Ze kunnen dus niet ver of hoog vliegen. De pasgeboren jongen (kuikens) zijn bedekt met zacht dons die al na 3 weken wordt vervangen door veertjes. Aan het einde van de zomer gaan de kippen in de rui en vernieuwt het verenkleed. De poten zijn geschubd en hebben 4 tenen met scherpe nagels. Drie tenen staan naar voren en eentje naar achteren. Hiermee kunnen ze goed om takken grijpen wanneer ze op stok gaan en ook de grond wegkrabben op zoek naar voedsel. Kippen hebben kleine ogen maar zien meer kleuren dan mensen, bijvoorbeeld ook ultraviolet. Ze kunnen tegelijkertijd in de verte en dichtbij iets zien. Kippen en hanen zijn getooid met een kam op hun kop. Omdat kippen niet zweten gebruiken ze hun kam om warmte kwijt te raken. Daarnaast geeft de kleur van de kam aan of een kip gezond is (rood). Zijn de kam en ook de lellen onder hun kin bleek dan is er iets aan de hand. Bovenop de snavel zitten twee kleine neusgaten. Het puntje van de snavel is erg gevoelig. Hiermee kan de kip goed voedsel vastpakken maar ook het verenkleed onderhouden. De snavel groeit langzaam door en daarom slijpt de kip deze zelf door bijvoorbeeld langs een steen te ‘slijpen’.
Van nature leven kippen in groepen, bestaand uit een haan, een aantal hennen en hun kuikens. Binnen de groep is er één leider en daaronder is er steeds weer een kip de baas van een volgende kip. We noemen dit de pikorde. De hogere in rang pikt de rang lagere. De haan waarschuwt als er gevaar dreigt en hij verdedigt de hennen en het territorium. Hij brengt de hennen naar het voedsel en zoekt voor hen een veilige slaapplaats (in het wild vaak in bomen). Kippen zijn de hele dag aan het zoeken naar voedsel: zaden, insecten, wormen en dergelijke. Verder nemen ze af en toe een stofbad en verzorgen ze hun veren met het vet uit de stuitklier. Een kip gaat eens per jaar in de rui, meestal late zomer of herfst. De hen legt dan in het algemeen geen eieren, de kam en lellen worden kleiner en de kop wordt bleek.
De Brahma, Cochin, Orpington en Wyandotte zijn vleesrassen die rustig zijn en gemakkelijk te houden. Deze kippen leggen minder eieren dan de echte legrassen zoals de Leghorn, het Friese hoen, het Drentse hoen en de Lakenvelder. Er zijn rassen die goed leggen en ook goed vlees produceren, zoals de Barnevelder, de Australorp, de New Hampshire en de Sussex. Kippen die voor de sier worden gefokt zijn de oud Hollandse rassen zoals de Kraaikop, de Brabanter, de Nederlandse Uilebaard, het Hollandse Kuifhoen en het Nederlandse Baardkuifhoen.
Kippen zijn groepsdieren en moeten niet alleen worden gehouden. Ze hebben ruimte nodig, in ieder geval 1,5 vierkante meter of meer. Een buitenren met daarin een droog, warm nachthok waar frisse lucht in kan. Kippen kunnen niet goed tegen hitte en tocht, dus zorg voor een plek met schaduw in de luwte maar wel met genoeg ventilatie. De wanden werk je het best af met glad plaatmateriaal die je met witkalk afwerkt tegen bloedluis. De bodem van het nachthok bestaat bij voorkeur uit beton met een bedekking van zaagsel, vlas, hennepstro, koolzaadstro of gehakseld stro. In het nachthok plaats je zitstokken die niet doorbuigen zo’n 15 tot 80 cm van de grond (afhankelijk van het ras), waarop de kippen genoeg eigen ruimte hebben. De stokken moeten rechthoekig of ovaal zijn en goed goed grip hebben voor de kippenpoten. In het kippenhok liever geen TL-verlichting; kippen kunnen het knipperen ervan waarnemen wat stressvol kan zijn. In het nachthok zijn ook legnesten nodig, liefst in een donkere hoek. Deze moeten een oppervlak hebben van 30 x 30 cm en een hoogte van ongeveer 40 cm. Het is verstandig om de buitenren te overdekken, om te voorkomen dat overvliegende wilde vogels ziekteverwekkers binnenbrengen. De bodem van de buitenren bestaat uit tegels of beton met daarop een laag schoon zand. Kippen wassen zich graag met zand, dus biedt die mogelijkheid d.m.v. een bak met schoon wit zand op een zonnige plek.
Elke dag moet de mestplank in het kippenhok afgekrabd worden. De eieren moeten geraapt, en het drinkwater moet ververst worden. Water- en voerbakken iedere dag schoonmaken en de zitstokken regelmatig met een desinfecterend middel reinigen. In de legnesten iedere maand het stro verschonen en in de buitenren af en toe het zand afgraven en weer aanvullen met schoon zand. Voor de verzorging is het fijn dat een kip niet bang is, maar vertrouwen heeft. Dit is nodig om de kip te kunnen controleren op conditie en verzorging. De nagels, sporen (aan de binnenzijde van de poten bij de haan) en snavelpunten moeten soms ingekort worden. De kam en lellen kunnen bij strenge vorst bevriezen en deze moeten ingevet worden met vaseline.
Wil je een kip vangen, dan doe je dit het best in de schemer. Je loopt rustig op het dier af, legt 1 hand op de rug en met de andere hand pak je de beide poten vast. Pak het dier voorzichtig op en houdt het tegen je aan, waarbij de vleugels worden tegengehouden. Te veel druk op het lichaam belemmert de ademhaling. Leg een kip ook niet op de rug om deze reden. Kippen moeten altijd rustig benaderd worden. Op deze manier kan je ze tam maken wat het vangen makkelijker maakt.
als basisvoer eten kippen pluimveekorrel, aangevuld met wat graan en groenvoer. Volwassen kippen eten gemiddeld 30 – 100 gram voer per dag, afhankelijk van hun grootte, activiteit en omgevingstemperatuur.
Graanmengsels bestaan vaak uit haver, tarwe, maïs en gerst en soms aangevuld met zonnebloempitten. Maximaal 10% van de totale voeding mag hieruit bestaan. Verder eten kippen ook graag groenvoer. Bessen (bramen en frambozen), groenten (o.a. sla, andijvie, boerenkool, broccoli, wortel), kruiden (weegbree, jonge brandnetel, vogelmuur, gras en paardenbloem) en fruit (appel, peer en banaan). Af en toe wat regenwormen, meelwormen of maden vinden ze ook lekker. Hennen hebben kalkbehoefte voor de vorming van de eierschaal. Hiervoor bestaat een speciaal grit. Maagkiezel kneust de opgenomen granen in de spiermaag en is dus goed voor de verteerbaarheid ervan. Kippen drinken gemiddeld ongeveer 250 milliliter per dag. Zorg dus voor voldoende vers drinkwater en plaats de waterbak in de schaduw.
Hennen beginnen vaak al eieren te leggen als ze 5 of 6 maanden oud zijn tot een leeftijd van ongeveer 5 jaar, maar worden pas broeds als ze een jaar oud zijn. Bij de paring springt de haan op de rug van de hen. Dit noem je treden. Hij houdt zich met zijn snavel vast aan haar nekveren. Broedse hennen hebben een kale plek op hun buik (waar ze de eieren tegenaan leggen), ze maken speciale geluidjes, doen soms wat bozig en blijven lang op het nest zitten. Ze willen graag ongestoord zitten en komen soms van het nest af om te eten en te drinken. Tijdens het broeden verbleken de kop en de kam van de hen. Na 21 dagen broeden komen de eieren uit. Met de eitand op de snavel breekt het kuiken de eierschaal. Pasgeboren kuikens leven de eerste dag nog van de voeding uit het ei (eigeel). Uiteraard moeten ze wel kunnen drinken. Ze blijven apart met hun moeder (kloek) tot ze 2 of 3 weken oud zijn. Dan kunnen ze bij de groep. Iets langer hiermee wachten is nog beter.
“Wist je dat...” Een haan vruchtbaar is van ongeveer 6 maanden tot een leeftijd van ongeveer 6 jaar?
Een gezonde legkip legt gemiddeld zo’n 250 tot 300 eieren per jaar. Dit is wel sterk van het ras afhankelijk. Het produceren van een ei is dan ook een vrij snel proces dat ongeveer 24 uur in beslag neemt. Het grootste deel van de tijd wordt in beslag genomen door het vormen van de harde schaal. Iedere kip heeft ongeveer tweeduizend eicellen in de eierstok die zich kunnen ontwikkelen tot een volwaardig ei. Een dergelijke eicel bestaat grotendeels uit de latere dooier. Als deze eicellen op zijn kunnen er geen eieren meer gelegd worden. Het komt dus wel voor dat als de kippen oud zijn, ze geen eieren meer leggen.
Onder invloed van (normale) hormonen groeit een eicel in de eierstok, tot deze groot genoeg is en afgegeven wordt aan de eileider. In ruim drie uur tijd wordt het eiwit gevormd, maar heeft het ei nog geen harde schaal. Wel wordt de inhoud omgeven door een dunne vruchtzak, die bij het pellen van een gekookt ei zichtbaar is. Verder in de eileider wordt vervolgens de harde schaal gevormd van het ei. Deze bestaat bijna volledig uit calciumcarbonaat en voor een klein deel uit eiwit. Het ei krijgt tijdens de vorming van de schaal zijn karakteristieke ovale vorm, dat simpelweg komt door de vorm van de eileider. Soms wordt er een windei gelegd, dit is een ei zonder schaal. Tijdens de schaalvorming komen er ook kleurstoffen terecht in de schaal, waarbij de exacte kleur verschilt per ras. De eileider staat in verbinding met de cloaca, dezelfde uitgang als de darmen. Na ongeveer 24 uur wordt het ei gelegd. Wist jij dat een kip dezelfde kleur eieren legt als haar oor?
Gezondheidsproblemen bij (hobby)kippen hebben vaak als oorzaak maagdarmparasieten.
Inwendige parasieten zijn grote en kleine (spoel)wormen, lintwormen, haarwormen en coccidiën. Dit uit zich in vermagering, lusteloosheid, bol zitten (buikpijn), diarree, bleek worden van kam en lellen en stoppen met de eiproductie.
Uitwendige parasieten zijn luizen, vlooien en mijten of een infectie met bloedluis (dit is geen luis maar een mijt). Uitingen van besmetting zijn onrustig gedrag door jeuk, slecht verenkleed door krabben en pikken, en bloedarmoede.
Kalkpoten worden ook veroorzaakt door een mijt. De kip krijgt dan vuilwitte, droge korsten tussen de schubben van de poten. Preventief behandelen met witte kalk tegen bloedluis werkt het beste. De poten behandelen met een dikke laag vaseline zodat de mijten stikken.
Ziekte van het ademhalingsstelsel komt ook regelmatig voor. Door tocht, te veel kippen bij elkaar of een slechte hygiëne kunnen virussen, bacteriën of schimmels dit veroorzaken. Het uit zich door niezen, rochelen, neusuitvloeiing (snot) en benauwdheid (met snavel open ademen).
Vogelgriep (vogelpest of Aviaire Influenza) komt steeds vaker voor. Deze kan door verschillende virussen veroorzaakt worden en is zeer besmettelijk.
kippen kun je kopen bij fokkers, bij een boer of bij een dierenopvang. Maak eerst een keuze voor een ras of juist een rasloze kip. En overleg ook met uw buren of er bezwaar is.
Kippen zijn niet duur in aanschaf. Voer en strooisel kosten enkele euro’s per maand. De bouw van een (kant-en-klaar) hok is een eenmalige aanschaf. Bij de verzorging van kippen moet je rekening houden met preventieve behandeling van mijten en luizen en onderzoek van uitwerpselen en eventuele dierenartskosten.
In Zwolle lopen kippen rond op vrijwel alle dierenparken en wijk(kinder)boerderijen, behalve Park Eekhout.
Bronvermelding: www.licg.nl (Landelijk Informatie Centrum Gezelschapsdieren www.levendehave.nl.